My ludem Pana i Jego owcami!

IV niedziela Wielkanocy | Rok C

Psalm 100

My ludem Pana i Jego owcami!

1 Psalm. Dziękczynienie.
Wykrzykujcie na cześć Pana, wszystkie ziemie;
2 służcie Panu z weselem!
Wśród okrzyków radości stawajcie przed Nim!
3 Wiedzcie, że Pan jest Bogiem:
On sam nas stworzył, my Jego własnością,
jesteśmy Jego ludem, owcami Jego pastwiska.
4 Wstępujcie w Jego bramy wśród dziękczynienia,
wśród hymnów w Jego przedsionki;
chwalcie Go i błogosławcie Jego imię!
5 Albowiem dobry jest Pan, łaskawość Jego trwa na wieki,
a wierność Jego przez pokolenia.

***

Psalm 100 należy do hymnów świątynnych. Wydaje się, że miał specjalne miejsce we wspólnej modlitwie – przepisany był na chwile dziękczynienia. Naturą Psalmu 100 jest nie recytacja, lecz melodia. Starożytni Żydzi lubili modlić się śpiewem. Zresztą nie ma potem żadnej szkoły duchowej w chrześcijaństwie, która nie chwaliłaby modlitwy wyrażanej w formie śpiewu. Z biegiem wieków i doświadczeń modlitewny śpiew w mistyce katolickiej zaczął oznaczać wysokie stany kontemplacji oraz cnotę całkowitej nadziei złożonej w Bogu. Kto śpiewa na modlitwie, jest wewnętrznie skupiony, nic go nie rozprasza oraz jest radosny, że całkowicie zaufał Panu. Ludzie nieufni będą za to smutni, wzrok będzie im uciekał na boki, będą mówili od rzeczy, zupełnie niezdolni do zaintonowania radosnego kantyku w głębi duszy. Psalm 100 tym samym, przepisany na medytację w czwartą niedzielę wielkanocną, był prawdopodobnie wykonywany chóralnie, a dokładnie w czasie sprawowanego w świątyni jerozolimskiej kultu, czyli antycznej, hebrajskiej liturgii.

Rozpoznajesz się jako człowieka o radosnym czy o smutnym usposobieniu? Jesteś skupiony, zebrany w sobie czy roztargniony i rozbity? Czym jest to spowodowane? Czy lubisz śpiewać podczas liturgii? Jaka jest dla ciebie najbliższa pieśń liturgiczna i dlaczego ją cenisz?

            Owszem, hasło powierzenia się Bogu brzmi bardzo przyjemnie dla duszy i wzbudza radosny nastrój. Ale jak zaufać Panu na stałe? W zwykłej egzystencji człowieka często czyha bardzo wiele zagrożeń. Są takie chwile, kiedy wrogowie wydają się kroczyć bardzo blisko, tuż za plecami, a Bóg przebywa gdzieś daleko. Ludzkie serce pyta zatem nie bez powodu: Czy Pan zechce i czy zdąży zainterweniować, ustrzec, ocalić? Jak w takich momentach praktykować zawierzenie, żyć radością i nie popaść w dręczący smutek? Cała treść Psalmu 100 udziela ścisłej odpowiedzi. Trzeba opierać się na przymierzu, które Bóg zawarł bezwarunkowo ze swoim ludem.

Jakie są obecnie najtrudniejsze wyzwania i zagrożenia w twoim życiu? Czy ufasz niezłomnie, że Pan cię przez nie przeprowadzi? Co chwieje twoją nadzieją najbardziej?

Co więcej, bezwarunkowość oznacza, że Stwórca pozostanie wierny przymierzu, nawet jeśli ludzka strona umowy nie nadąża, potyka się, nie podtrzymuje rytmu. To zdumiewające, ale też nieskończenie umacniające w ufności, że Pan związał sam siebie danym ludziom słowem. I nie cofnie się w tym. Nie odmieni historii zbawienia, gdyż nadał jej charakter całościowy – do wszystkich narodów, do wszystkich ziemi, do wszystkich epok (w. 1b). Przymierze potwierdza niezawodność Boga. Jeśli Pan dał słowo, to Jego zapewnienie budzi pokój we wnętrzu ludzi. Nie ma takich opinii filozoficznych albo politycznych, które zdolne byłyby konkurować z deklaracją Boga. Wszystkie ludy, nawet jeśli nie w większości, oraz wszystkie kierunki świata tak czy inaczej, wcześniej albo później ustępują i zgadzają się z Panem historii.

Czy jest może jakieś doświadczenie z twojego życia, które mogłoby zachwiać w tobie pewnością co do niezawodności Bożej mocy? Jak oczyścić tamte wspomnienia? Jak oddać je Panu?

            Autor psalmu nie waha się wskazać na wartość modlitwy liturgicznej, na znaczenie kultu. Z tego powodu poleca poszukującym ufności ludziom służyć Bogu z weselem (w. 2a). Wydaje się, że wymieniona tutaj służba ma swój konkretny wydźwięk i znaczenie. Psalmiście nie chodzi o posługę społeczną albo zawodową, lecz o służbę przy ołtarzu, wprost przed obliczem Pana (w. 2b). Liturgia, kult jest służbą człowieka wierzącego wobec niezawodnego Boga. Ludzie, nawet ludzie w Kościele, bardzo często lekceważą wspólne modlitwy albo uważają je za jakąś część tradycji, dodatek w dniu świętym, za obowiązek. Tymczasem od służby Bożej, od dobrze pełnionej liturgii zależy stan ufności w duszy. Kult to nie magia czy układ gestów bez znaczenia i bez ładu. Największym sensem liturgii jest pewność, że wszystko zaczyna się od Boga i do Niego zmierza. Od Pana wychodzi to, co otrzymuje osoba ludzka, i dlatego powinna ona Jemu z powrotem wszystko ofiarować. Zawłaszczenie życia albo życiowych darów będzie bardzo niebezpieczne. W chwili, gdy człowiek okradnie Stwórcę, zacznie kryć się przed Bogiem i przestanie Mu ufać. Kompleks Adama i Ewy, zwany grzechem pierworodnym, to stan dobrze znany każdej duszy. Przecież istotą grzechu pierworodnego było to, że Ewa i Adam pierwszy raz w historii okradli Stwórcę z Jego własności.

Jak oceniasz swój udział we wspólnych modlitwach? Czy kochasz liturgię? Czy bierzesz w niej udział z musu, czy z entuzjazmem?

W kolejnych dwóch wersetach opisany jest dalszy, szerszy sens godnego, radosnego, dziękczynnego sprawowania liturgii, a w istocie jej najgłębsze znaczenie. Dlaczego trzeba stawiać się na dziedzińcach świątynnych z dziękczynieniem (w. 4) albo śpiewać hymny wielbiące w bramach domu Bożego? Bez wątpienia autor utworu jest pątnikiem, który kocha świątynię jerozolimską i wędruje do niej regularnie. Tym samym to konkretnie jej dziedzińce i bramy ma na myśli. Po co zatem sprawować liturgię? Bo u swego szczytu kult oznacza credo – wyznanie wiary. Bóg wszystko stworzył, wszystko więc od Niego wyszło i do Niego należy (w. 3). Duszom wierzącym nie wolno uprawiać pogańskiej idolatrii. Nie ma innych bożków, ludzie też nie są bogami. Liturgia to credo, pewne wyznanie wiary w jedyność, w pierwszeństwo Boga.

Czy możesz powiedzieć, że w twoim życiu wszystko zaczyna się od Boga i do Niego zmierza?

Credo złożone w liturgii natychmiast owocuje. Jeśli człowiek wierzy Panu, a ufność osiągnęła już stan dojrzałej cnoty, jaką jest wiara, to nie będzie to jedynie afekt czy przeżycie wewnętrznego spokoju – Pan odpłaci się wiernością (hebr. emunah – słowność, trwałe wywiązywanie się z umowy, wierność zobowiązaniu w każdych warunkach, solidność, niezłomność; w. 5). A czym ona tak naprawdę jest? Nie musi być specjalną słodyczą dla duszy, lecz z pewnością oznacza pewność Bożego prowadzenia. Osoba ludzka, która nie oddała się w pełni Bogu, słusznie czuje się chwilami jak ślepiec. Jeszcze moment, a padnie skądś cios, ktoś go potajemnie okradnie. Egzystencja bez oddania się Stwórcy to dramat nieustannego zagrożenia. Gdy jednak co niedziela składa się godne, radosne credo liturgii, Bóg przejmuje inicjatywę. A to znaczy, że daje swoje światło i zaopiekowany człowiek już wie, dokąd iść oraz która droga należy do niego. Co więcej, na raz obranej ścieżce stawia bezpieczne kroki. Nawet porażka nie jest ani nieszczęściem, ani ostatecznym wyrokiem. Wszystko można przeżyć i wszystko odwrócić, gdy łaska Pana w odpowiedzi na wiarę wypełniła duszę.

Co chciałbyś teraz zmienić w życiu, polegając na Bożej pomocy?

            Na koniec warto dać miejsce ostatniej jeszcze uwadze, jaką znawcy biblijnego kontekstu dodają do treści rozważanego dzisiaj utworu. Psalm 100 nazywany jest również hymnem doksologicznym, czyli gloryfikującym Boga, pochwalnym. W dodatku według ekspertów doksologiczny Psalm 100 zamyka całą serię pieśni, których głównym wątkiem i tematem jest nadejście królestwa Jahwe. Dyktatury, ludzkie panowania są jednym wielkim mirażem. Całe to napinanie mięśni, pohukiwania wrogów, przemarsze kolumn wojskowych to marność i iluzja. Bóg jest cichy, nie podnosi głosu i znajduje przedziwne upodobanie w posługiwaniu się pojedynczym, zupełnie ubogim człowiekiem do przeprowadzenia własnego planu. I to zawsze działa.